Ewakuacja ludności, zwierząt i mienia

I. EWAKUACJA LUDNOŚCI

1. Rodzaje ewakuacji.

Ewakuacja polega na przemieszczeniu się ludności i transporcie zwierząt, mienia z rejonów, w których występują zagrożenia, do miejsc bezpiecznych. Z uwagi na uwarunkowania związane z rodzajem i skalą zagrożenia, wyróżnia się ewakuację I, II i III stopnia.

Ewakuacja I stopnia polega na niezwłocznym przemieszczaniu ludności, zwierząt, mienia z obszarów, w których wystąpiło nagłe, nieprzewidziane, bezpośrednie zagrożenie, poza strefę zagrożenia. Ewakuację I stopnia wywołać może sytuacja związana z wystąpieniem nagłego, nieprzewidzianego, bezpośredniego zagrożenia, np. pożar, huragan, katastrofa komunikacyjna, awaria przemysłowa itp.

Ewakuacja II stopnia polega na uprzednio przygotowanym, planowym przemieszczeniu ludności, zwierząt, mienia z rejonów przyległych do zakładów, obiektów hydrotechnicznych, ze stref zalewowych oraz rejonów przyległych do innych obiektów stanowiących potencjalne zagrożenie dla ludności, zwierząt lub mienia w przypadku ich uszkodzenia lub awarii. Realizuje się ją w sytuacji wystąpienia symptomów takiego zagrożenia. Ewakuację II stopnia wywołać może sytuacja związana z wystąpieniem awarii i katastrof w zakładach przechowujących i stosujących toksyczne środki przemysłowe oraz zagrożenia powodziowego, których następstwa mogą zagrażać życiu i zdrowiu znacznej ilości ludzi.

Ewakuacja III stopnia polega na uprzednio przygotowanym, planowym przemieszczeniu ludności, zwierząt, mienia podczas podwyższania stanu gotowości obronnej państwa. 

Samoewakuacja polega na przemieszczeniu się ludności z rejonów w których może wystąpić lub wystąpiło bezpośrednie zagrożenie dla życia i zdrowia poza strefę zagrożenia. Prowadzona jest przede wszystkim w oparciu o własne możliwości (transportowe, zakwaterowanie, itd.) Przyjmuje się, że samoewakuacja dotyczyć będzie około 50 % osób.

2. Ewakuacja z budynku lub obiektu budowlanego (ewakuacja I stopnia i ćwiczenia).

Ustawa z dnia 24.08.1991 r. o ochronie przeciwpożarowej wskazuje w art. 4, że właściciel budynku, obiektu budowlanego lub terenu, zapewniając ich ochronę przeciwpożarową, jest obowiązany zapewnić osobom przebywającym w budynku, obiekcie budowlanym lub na terenie, bezpieczeństwo i możliwość ewakuacji. Wspomniana ustawa wskazuje także, że z każdego obiektu budowlanego powinna być zapewniona możliwość ewakuacji.

Natomiast zgodnie z § 17 Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów:

1. Właściciel lub zarządca obiektu przeznaczonego dla ponad 50 osób będących jego stałymi użytkownikami, niezakwalifikowanego do kategorii zagrożenia ludzi ZL IV, powinien co najmniej raz na 2 lata przeprowadzać praktyczne sprawdzenie organizacji oraz warunków ewakuacji z całego obiektu.

2. W przypadku obiektów, w których cyklicznie zmienia się jednocześnie grupa powyżej 50 użytkowników, w szczególności: szkół, przedszkoli, internatów, domów studenckich, praktycznego sprawdzenia organizacji oraz warunków ewakuacji należy dokonać - co najmniej raz na rok, jednak w terminie nie dłuższym niż 3 miesiące od dnia rozpoczęcia korzystania z obiektu przez nowych użytkowników.

Ponadto, w ramach realizacji ustawowego obowiązku ustalenia sposobów postępowania na wypadek powstania pożaru i innego miejscowego zagrożenia właściciel lub zarządca obiektu powinien określić sposób ogłaszania konieczności ewakuacji oraz wyznaczyć miejsca zbiórki osób ewakuowanych. Miejsca zbiórki po ewakuacji, powinny zostać zorganizowane na zewnątrz budynku w bezpiecznych miejscach, tak aby grupy pracowników wychodzące różnymi drogami ewakuacyjnymi (wyjściami ewakuacyjnymi) zebrały się w jednym miejscu, co znacznie ułatwiłoby ustalanie, czy wszyscy pracownicy wyszli z budynku.

Z jednego budynku można wyznaczyć, jeśli jest taka potrzeba, więcej niż jedno miejsce zbiórki do ewakuacji. Przepisy z zakresu ochrony przeciwpożarowej nie wskazują wymagań co do liczby miejsc zbiórki do ewakuacji. Przy określaniu ich liczby należy kierować się liczbą pracowników (użytkowników) w obiekcie oraz warunkami ewakuacji. W zależności od tych czynników, miejsc wyznaczonych i odpowiednio oznakowanych może być więcej niż jedno. Ważne, aby organizacyjnie było ustalone, do którego miejsca, kto się udaje, aby w czasie ewakuacji można było sprawdzić czy obiekt opuścili wszyscy pracownicy (użytkownicy).

Informacje co do liczby miejsc zbiórki i podziału organizacyjnego powinny być zawarte w instrukcji bezpieczeństwa pożarowego opracowanej dla całego obiektu.

Oznakowanie miejsca zbiórki do ewakuacji

 

Poniżej przedstawiamy zasady obowiązujące w przypadku ogłoszenia ewakuacji II stopnia.

3. Osoby (podmioty) uprawnione do ogłaszania (nakazania) ewakuacji.

W przypadku ewakuacji, decyzje o jej przeprowadzeniu, w zależności od rodzaju i skali zagrożenia, podejmują:

a) wójt (burmistrz, prezydent miasta), starosta, wojewoda z obszarów bezpośrednio zagrożonych (np. na terenie Cieszyna),

b) organy kierujące działaniami w celu zapobieżenia skutkom klęski żywiołowej lub ich usunięcia w zależności od obszaru objętego klęską są to:

- wójt (burmistrz, prezydent miasta) - jeżeli stan klęski żywiołowej wprowadzono tylko na obszarze gminy,

- starosta - jeżeli stan klęski żywiołowej wprowadzono na obszarze więcej niż jednej gminy wchodzącej w skład powiatu,

- wojewoda - jeżeli stan klęski żywiołowej wprowadzono na obszarze więcej niż jednego powiatu wchodzącego w skład województwa,

- minister właściwy do spraw wewnętrznych lub inny (właściwy) minister - jeżeli stan klęski żywiołowej wprowadzono na obszarze więcej niż jednego województwa,

- wojewoda, w przypadku zdarzeń radiacyjnych o zasięgu wojewódzkim,

- minister właściwy do spraw wewnętrznych, w przypadku zdarzeń radiacyjnych o zasięgu krajowym,

- osoba kierująca akcją ratunkową.

4. Zadania.

a) zadania Burmistrza Miasta Cieszyna - Szefa obrony cywilnej w zakresie przygotowania i przeprowadzenia ewakuacji oraz przedsięwzięć z nią związanych to:

- zabezpieczenie warunków niezbędnych do przetrwania ewakuowanej i poszkodowanej ludności,

- planowanie i zapewnienie środków transportowych,

- planowanie i zapewnienie ochrony oraz ewakuacji dóbr kultury i innego mienia na wypadek zagrożenia zniszczeniem.

b) zadania Miejskiego Zespołu Zarządzania Kryzysowego:

- zebranie niezbędnych danych i opracowane koncepcji ewakuacji,

- przekazanie niezbędnych informacji podmiotom zaangażowanym w proces ewakuacji,

- koordynowanie i udzielanie pomocy jednostkom organizacyjnym w zakresie realizacji prac planistycznych związanych z ewakuacją (przyjęciem) ludności,

- opracowanie planu i jego aktualizowanie,

- zapoznanie ludności z zasadami i sposobami ewakuacji poprzez działalność informacyjną i szkoleniową,

- kierowanie przebiegiem ewakuacji oraz zbieranie danych o jej przebiegu i ich analizowanie.

c) pozostałe zadania:

- właściciele, użytkownicy lub zarządcy obiektów i terenów, zobowiązani do przygotowania procedur ewakuacji,

- organy administracji publicznej wszystkich szczebli, odpowiedzialne za ochronę ludności na administrowanym terenie,

- kierownicy służb, inspekcji, straży realizujący zadania w zakresie ewakuacji.

5. Powiadomienie ludności o zarządzonej ewakuacji.

a) komunikaty i ostrzeżenia w masowych środkach przekazu, za pośrednictwem osoby odpowiedzialnej za kontakt z mediami (rzecznika),

b) miejski system SMS,

c) telefony, faksy, strona internetowa,

d) system alarmowy miasta Cieszyna,

e) ruchome urządzenia głosnomówiące będące w dyspozycji PSP, OSP, Policji, straży Miejskiej oraz bezpośrednio przez funkcjonariuszy tych służb,

f) powiadomienia przez właściciela, administratora lub zarządcę budynku.

6. Po powiadomieniu o ewakuacji mieszkańcy podlegający temu procesowi powinni:

a) przygotować się do opuszczenia rejonu zagrożonego,

b) zabrać ze sobą niezbędne dokumenty, posiadane środki ochrony przed skażeniami, rzeczy osobiste, podręczną apteczkę oraz żywność na trzy dni. Bagaż powinien być spakowany w sposób umożliwiający łatwe jego przenoszenie. Ogólna waga bagażu nie powinna przekraczać 20 kg na osobę dorosłą,

c) odpowiednio zabezpieczyć opuszczane domy i mieszkania poprzez wyłączenie gazu, prądu, wygaszenie pieców, dokładne zamknięcie drzwi i okien itp.,

d) pozostawić osobom zabezpieczającym domy i mieszkania adresy pobytu w planowanych rejonach rozmieszczenia po ewakuacji,

e) rodzice (opiekunowie) powinni włożyć do kieszeni dzieci identyfikator z informacjami o dziecku. Wzór znajduje się w załączniku,

f) udać się do wyznaczonych miejsc rozmieszczenia zespołów zbiórek oraz ewidencyjno-informacyjnych,

g) osoby opuszczające rejony zagrożone własnymi środkami transportu powinny udać się bezpośrednio do miejsc tymczasowego zakwaterowania.

W przypadku przeprowadzania ewakuacji, gdy szacowany czas poza miejscem zamieszkania jest kilkugodzinny, dopuszcza się możliwość niewykonywania przez mieszkańców ww. czynności lub wykonywanie ich w określonym zakresie.

7. Kryteria wyznaczenia osób do ewakuacji i organizacja:

Ewakuacji podlegają wszyscy, którzy znajdują się w rejonie zagrożenia.

Pierwszeństwo ewakuacji powinno objąć m.in. matki i dzieci, kobiety ciężarne, osoby niepełnosprawne, osoby przebywające w zakładach opiekuńczych, domach dziecka, szpitalach dla przewlekle i nieuleczalnie chorych, podopiecznych opieki społecznej itp. W dalszej kolejności pozostała ludność, zwierzęta i mienie.

Uznaje się, że ewakuacja jest zakończona, gdy cała ewakuowana ludność została zakwaterowana w planowanych rejonach rozmieszczenia.

Przy realizacji tego procesu należy stosować zasadę dobrowolności z uwzględnieniem obowiązków nałożonych na obywateli zapisami w stosownych ustawach. To obywatel decyduje czy chce poddać się procesowi ewakuacji, czy też nie. Właściwą decyzję podejmie się tylko wtedy, gdy będzie odpowiednio przeszkolony i będzie posiadał niezbędne informacje dotyczące np. rodzaju i stopnia zagrożenia, ewentualnych skutków, sposobu zachowania się itp. W przypadku braku zgody na ewakuację, w karcie ewakuacji uzupełniane są adnotacje dotyczące odmowy poddania się procesowi ewakuacji, a w przypadku niewydania kart, osoba taka podpisuje oświadczenie o odmowie poddania się ewakuacji.

8. Miejsca zbiórek.

W zależności od rodzaju zagrożenia:

- na wypadek powodzi: punkty załadowcze będą wyznaczane na bieżąco w zależności od sytuacji zagrożenia i liczby ewakuowanych. Przyjmuje się, że mogą to być następujące miejsca: parking przy Browarze Zamkowym w Cieszynie przy ul. Bednarskiej i Dojazdowej, parking przy zakładzie Elektrometal S.A. przy ul. Stawowej 71, parking przy „Polifarb-Market” Sp. z o.o. ul. Frysztacka 163,

- na wypadek zagrożenia ze strony PPG Cieszyn S.A.: plac przed budynkiem remizy OSP Marklowice, ul. Zagrodowa 22.

9. Miejsca tymczasowego zakwaterowania.

1. Szkolne Schronisko Młodzieżowe.

2. Gościniec Sportowy.

3. Szkoła Podstawowa nr 5 z Oddziałami Integracyjnymi.

4. Pozostałe placówki oświatowe.

5. Remizy strażackie

6. Lokale wyznaczone przez Zakład Budynków Miejskich w Cieszynie Sp.z o.o.

10. Transport.

W zależności od liczby osób potrzebujących, transport zapewnia:

a) Straż Miejska,

b) ZGK,

c) transport osób niepełnosprawnych na wózkach inwalidzkich – Dom Spokojnej Starości.

Przyjmuje się możliwość samodzielnego zorganizowania transportu przez osoby ewakuowane, po ustaleniu z kierującym akcją.

11. Wyżywienie.

Zapewnienie ciepłych napojów, koców, suchego prowiantu (w przypadku krótkotrwałej ewakuacji) bądź ciepłych posiłków (w przypadku długotrwałej ewakuacji).

1. Ciepłe napoje i suchy prowiant organizuje MOPS,

2. Ciepłe posiłki zapewnia MOPS (w przypadku kilku osób istnieje możliwość korzystania ze stołówek na terenie Cieszyna)

3. W pozostałych przypadkach obiady wydawane będą na stołówce Szkoły Podstawowej nr 5 z Oddziałami Integracyjnymi oraz innych stołówkach w placówkach oświatowych.

W przypadku ewakuacji, osoby ewakuowane powinny zabrać ze sobą żywność na okres 3 dni.

12. Opieka psychologiczna i duszpasterska:

a) opiekę psychologiczną zapewnia Powiatowe Centrum Zarządzania Kryzysowego,

b) opiekę duszpasterską zapewniają księża katolicki i ewangelicki na podstawie stosownych uzgodnień.

II.EWAKUACJA ZWIERZĄT

Należy bezwzględnie przestrzegać zasady, że życie ludzkie stanowi o wiele większe dobro i to ono powinno być ratowane w pierwszej kolejności. W dalszym etapie działań ratowane są zwierzęta oraz dobytek materialny.

Planując ewakuację zwierząt należy przyjąć zasadę - materiał hodowlany w pierwszej kolejności, a następnie zwierzęta użytkowe (gospodarskie).

Organem planującym ewakuację zwierząt na szczeblu powiatu jest powiatowy lekarz weterynarii. Przyjmuje się, że na terenie miasta Cieszyna, gospodarze sami przeprowadzą ewakuację według posiadanych sił i środków, łącznie z transportem, wyżywieniem oraz pomieszczeniami dla zwierząt. Ponadto, w razie konieczności, powiatowy lekarz weterynarii dysponuje spisem środków transportu zwierząt na terenie powiatu cieszyńskiego, które są przez niego systematycznie kontrolowane i dopuszczone do takich celów. Zapewniona zostanie im opieka weterynaryjna.

Przyjmuje się także, że zwierzęta domowe zostaną przekazane „na przechowanie” do rodziny lub znajomych. W razie braku możliwości oddania zwierzęcia rodzinie, można je przekazać Fundacji dla Zwierząt i Środowiska „Lepszy świat” ul. Limanowskiego 8/3, 43-400 Cieszyn, tel. 782 717 771, która współpracuje z gminą Cieszyn lub do Schroniska dla zwierząt „AZYL” w Cieszynie ul. Cicha 10, tel. 33 851 55 11, 603 850 137.

Sposób postępowania ze zwierzętami:

- do zwierząt należy podchodzić spokojnie od strony głowy, starając się nie okazywać strachu czy lęku, gdyż takie samo zachowanie może pojawić się wśród zwierząt,

- nie należy podchodzić od tyłu zwłaszcza do dużych zwierząt, jak np. koni,

- w przypadku zwierząt, które są trzymane w grupie, poprzez łańcuch czy liny, należy starać się je z nich uwolnić,

- zwierzęta należy wyprowadzać w miejsca bezpieczne z dala od zagrożenia, zapewniając im opiekę weterynaryjną, zwłaszcza gdy są one ranne bądź wycieńczone,

- należy pamiętać, że zwierzęta przywiązują się do miejsca swojego pobytu, dlatego też często próbują wracać w miejsca skąd były ewakuowane,

- należy zabezpieczyć miejsce, gdzie zostały ewakuowane, tak aby nie były w stanie go opuścić,

- zwierzęta należy starać się wyprowadzać sprawnie ale zachowując bezpieczeństwo własne,

- trzodę chlewną powinna ewakuować ich obsługa,

- wszelkie zwierzęta młode powinno ewakuować się osobno zachowując szczególną ostrożność.

UWAGA! W przypadku zabierania sztuk młodych należy bacznie obserwować reakcję osobników dorosłych.

- w przypadku jakichkolwiek wątpliwości należy zaniechać ratowanie zwierząt do czasu przybycia na miejsce ich opiekunów ze względu na własne bezpieczeństwo.

- w przypadku zwierząt stadnych, jeśli istnieje taka możliwość, należy najpierw ratować „przewodnika stada”, za którym podąży dalej całe stado.

W przypadku ratowania psów, zwłaszcza agresywnych, należy zachować szczególną ostrożność! Należy najpierw spróbować uspokoić zwierzę, podając komendy: „siad”, „do budy”, „grzeczny pies”.

W przypadku braku reakcji, należy odstąpić od ich ratowania do czasu przybycia na miejsce właściciela. Gdyby doszło do ataku przez psa, należy osłonić twarz, szyję i głowę, w ostateczności użyć siły do odparcia ataku.

Kury, gęsi i wszelki inny drób należy ratować, używając koszy i worków,

Ule z pszczołami należy ratować cale zatykając otwory i w miarę możliwości uspokajając dymem.

UWAGA! Bezwzględnie należy stosować ubrania chroniące przed użądleniem i korzystać z pomocy ich opiekunów.

III. EWAKUACJA MIENIA

Celem ewakuacji mienia jest zabezpieczenie cennych przedmiotów oraz ważnych dokumentów przed zniszczeniem lub uszkodzeniem w przypadku pożaru lub innego zagrożenia. Ewakuowane przedmioty i dokumenty należy umieszczać w ten sposób, aby nie były narażone na zniszczenie lub uszkodzenie. Działania ewakuacyjne muszą być prowadzone w sposób skoordynowany, nie powodujący utrudnień w innych działaniach. Kierujący działaniami powinien wstępnie określić pomieszczenia z których należy wynieść mienie.

Do pomieszczeń, z których należy ewakuować mienie w pierwszej kolejności, jeśli istnieje taka możliwość
bez narażenia życia i zdrowia zalicza się:

- pomieszczenia bezpośrednio zagrożone pożarem, w których jest źródło ognia,

- pomieszczenia sąsiednie ( w pionie i w poziomie) - możliwość rozprzestrzeniania się pożaru lub uszkodzenia przez działanie wysokiej temperatury i gazów popożarowych (dymu),

- pomieszczenia pod palącym się pomieszczeniem narażone na możliwość zalania w czasie akcji gaśniczej.

Pozostałe mienie ewakuowanych osób zostanie składowane w miarę możliwości w pomieszczeniach tymczasowego miejsca zakwaterowania.

Za ochronę mienia pozostawionego w ewakuowanych budynkach odpowiada Komenda Powiatowa Policji. O potrzebie zapewnienia ww. ochrony dyżurny Komendy informowany jest także (poza innymi źródłami uzyskania informacji) przez pracowników MCZK.

IV. ZADANIA WŁASNE

Jeżeli prowadzisz działalność gospodarczą (wytwórczą, produkcyjną, hodowlaną itp.) powinieneś mieć świadomość, że wcześniej podjęte (we własnym zakresie) przez Ciebie i załogę Twojego zakładu działania przygotowawcze mogą całkowicie lub w większości uchronić zakład przed dużymi stratami materialnymi.

Przygotowania celem pomniejszenia skutków, np. powodzi czy pożaru polegają na wykonaniu niżej wymienionych zadań własnych:

a) w zakładach pracy średnio i wielkoprzemysłowych:

- analizie, które obiekty i kondygnacje tych obiektów są zagrożone, a w nich maszyny, unikatowe urządzenia, materiały, dokumentacja techniczno-produkcyjna itp.,

- wytypowaniu i przygotowaniu miejsc dokąd powinny być ewakuowane środki materiałowe i określeniu, w jaki sposób je chronić w miejscu składowania,

- opracowaniu odpowiednich procedur postępowania, realnych i możliwych do wykonania siłami własnymi,

- uzgodnieniu i wdrożeniu odpowiedniego systemu alarmowania i powiadamiania o zagrożeniach w zakładzie,

- przeszkoleniu odpowiednich zespołów pracowniczych do prowadzenia akcji ewakuacyjnej mienia zakładowego, mając na względzie zasadę naczelną dotyczącą bezpieczeństwa ludzi,

- podejmowaniu działań ratowniczych we własnym zakresie, kiedy okażą się one niewystarczające- powiadamianiu odpowiednich służb (Państwowa Straż Pożarna, Straż Miejska, Miejskie Centrum Zarządzania Kryzysowego),

- odpowiednim ubezpieczeniu formalnym zakładu od strat w przypadku różnego rodzaju zagrożeń.

b) w gospodarstwach rolnych, małych zakładach produkcyjnych (np. fermy, hodowle, wytwórnie materiałów przemysłowych, żywności, warsztaty naprawcze itd.):

- analizie, które obiekty i urządzenia zakładowe winny być ewakuowane do miejsc czasowego przechowywania,

- w gospodarstwach hodowlanych, fermach- odpowiednio wcześniejszym przygotowaniu pojemników na zwierzęta, określeniu i uzgodnieniu miejsca, gdzie będą czasowo przekazywane, a także środków do ich transportu,

- uzgodnieniu z sąsiadami miejsca, gdzie mogą być ulokowane zwierzęta na czas zagrożenia.

Należy mieć świadomość, że każdy odpowiada za swoją gotowość reagowania na zagrożenia. Jeśli jednak sytuacja rozwija się w sposób niekorzystny, należy mieć świadomość, że służby oraz władze Cieszyna udzielą należytej pomocy.

Dodatkowe informacje