Biblioteka Miejska w Cieszynie fot. BM

CZYTELNICTWO CIESZYNIAKÓW NA TLE POLSKI

23 kwietnia, czyli w Światowy Dzień Książki i Praw Autorskich, Biblioteka Narodowa tradycyjnie opublikowała raport o stanie czytelnictwa w Polsce za miniony rok. Na zadawane od blisko trzydziestu lat pytanie dotyczące czytania w całości lub we fragmencie co najmniej jednej książki - w ciągu roku poprzedzającego badanie - twierdząco odpowiedziało 42% respondentów. To najlepszy wynik od sześciu lat! Wydaje się, że po roku w zamknięciu, czytanie stało się jeszcze ważniejsze, bo pomaga zwalczać skutki izolacji, umacnia relacje, czy po prostu stymuluje nasze umysły do kreatywnej pracy.

Choć forma książki ewoluuje, i dziś coraz większą popularność zdobywają urządzenia do czytania e-booków, okazuje się, że czytelnicy wciąż chętniej sięgają  po książki w formie papierowej niż cyfrowej. Na książki w postaci elektronicznej, czytane z ekranu komputera, czytnika, telefonu lub tabletu wskazało 5% osób czytających książki. Jak wynika z raportu kobiety czytają częściej i sięgają po więcej książek niż mężczyźni. Stosunek czytających kobiet do mężczyzn wynosi odpowiednio 51% do 33%, a co najmniej 7 książek w ciągu roku przeczytało 15% kobiet i 7% mężczyzn. Ponadto raport o ogólnopolskim stanie czytelnictwa ujawnia, że najmniej czytelników jest wśród osób najstarszych – powyżej 60 lat (33%), a powyżej 70 lat tylko 22%. W grupie wiekowej 15–18 lat czytelników jest aż 76%, co w sposób oczywisty wiąże się z nauką w szkole. Polacy najchętniej czytają tzw. literaturę sensacyjno-kryminalną (24%), książki obyczajowe (20%) oraz biografie, wspomnienia czy książki historyczne dotyczące XX wieku (19%). Z kolei najpopularniejsi autorzy w 2020 roku to: Olga Tokarczuk, Remigiusz Mróz, Stephen King, Harlan Coben, obecni w szerokim obiegu czytelniczym klasycy, jak Adam Mickiewicz czy Henryk Sienkiewicz, dalej Andrzej Sapkowski, Szczepan Twardoch, E.L. James oraz Jo Nesbø. Swoją obecność w zestawieniu zaznaczają też autorzy popularnych powieści, których premiery stają się wydarzeniem wydawniczym, tacy jak Blanka Lipińska, Heather Morris, Camilla Läckberg, Katarzyna Nosowska czy Wojciech Chmielarz.

A jak sytuacja wygląda w naszym mieście? Czy statystyki ogólnopolskie znajdują swoje odzwierciedlenie na poziomie lokalnym? Biblioteka Miejska nie prowadzi badań ankietowych, jak ma to w zwyczaju robić Biblioteka Narodowa, posiadająca status instytucji naukowej. Podstawę analizy jej działalności stanowi porównanie osiągniętych wskaźników do roku poprzedniego. A jak wiadomo rok 2020 - jako wyjątkowy pod każdym względem - jest statystycznie nieporównywalny do roku 2019.

Z powodu pandemii i wprowadzonych obostrzeń, w okresach od 10 marca do 3 maja oraz od 9 do 29 listopada 2020 r. Biblioteka Miejska w Cieszynie była zamknięta dla czytelników. Z tym, że podczas jesiennego lockdownu, wzorem restauratorów, natychmiast wdrożono usługę „książka na wynos”, obsługując czytelników na zewnątrz. Nie dziwi zatem fakt, że w roku 2020 w porównaniu do roku 2019 w Bibliotece Miejskiej w Cieszynie liczba czytelników spadła o 1400. Co ciekawe, pomimo spadku ilości czytelników, średnia wypożyczeń na jednego użytkownika utrzymała się na tym samym poziomie i wynosiła 20 woluminów. Można zatem powiedzieć, że te osoby, które odwiedzały bibliotekę czytały jeszcze więcej. Sporym zainteresowaniem cieszył się dostęp do e-booków na platformie Legimi, do której bezpłatne kody czytelnicy mogli otrzymać w bibliotece, w ramach projektu realizowanego ze środków Biblioteki Narodowej.

W samym tylko grudniu ubiegłego roku z tej możliwości skorzystało prawie 300 osób. Tendencje ogólnopolskie znalazły swoje potwierdzenie na szczeblu lokalnym, jeśli chodzi o czytelnictwo wśród kobiet i mężczyzn. Statystyki wykazują, że kobiety są częstszymi i bardziej zaangażowanymi miłośniczkami literatury i stanowią aż 67% ogółu czytelników Biblioteki Miejskiej w Cieszynie. Nieco inaczej przedstawia się aktywność czytelnicza poszczególnych grup wiekowych. W Cieszynie najliczniejszą grupę czytelników stanowią osoby pomiędzy 25 a 44 rokiem życia (25%), dalej najaktywniejszą grupę czytelniczą stanowią osoby powyżej 60 roku życia, zaś trzecie miejsce na podium zajęli użytkownicy Oddziału dla dzieci w wieku do lat 12, którzy stanowią 18% ogółu zarejestrowanych czytelników. Radością napawa tendencja wzrostowa czytelnictwa dziecięcego, na które wpływ mają trzy czynniki:  wychowanie rodziców, wysoki poziom oferty wydawniczej dla najmłodszych, a także kampania społeczna „Mała książka - wielki człowiek”, dofinansowana przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, do której dołączyła cieszyńska biblioteka. Dzięki tej akcji Oddział dla dzieci odwiedzają całe rodziny, wypożyczając wspólnie książki i zbierając nagrody.

A co najchętniej czytali użytkownicy cieszyńskiej Biblioteki Miejskiej? Najchętniej sięgają po literaturę kryminalno-sensacyjną i obyczajową, biografie, powieści i książki popularno-naukowe tematycznie związane z II wojną światową, reportaże dotyczące współczesnej sytuacji społeczno-politycznej, a także po książki o wspinaczce wysokogórskiej. Z kolei wśród najpopularniejszych autorów znaleźli się: Olga Tokarczuk, Remigiusz Mróz, Harlan Coben, Andrzej Sapkowski, Blanka Lipińska, Katarzyna Nosowska i Wojciech Chmielarz, co pokrywa się z popularnością tych autorów w badaniach przeprowadzonych przez Bibliotekę Narodową. A oprócz tych autorów czytelnicy Biblioteki Miejskiej chętnie wypożyczają książki Lucindy Riley (obyczajowa seria "Siedem sióstr" i inne), Alka Rogozińskiego, Małgorzaty Rogali i Hanny Greń (autorka kryminałów z Bielska-Białej), Krystyny Mirek, Gabrieli Gargaś, Doroty Milli, Doroty Gąsiorowskiej. Co ciekawe cieszyniacy coraz chętniej czytają polskich autorów. Jeśli chodzi o literaturę kobiecą, to ta tendencja utrzymuje się od dobrych kilku lat.

Warto wspomnieć, że mimo wprowadzanych blokad i ograniczeń w 2020 roku Biblioteka Miejska w Cieszynie, poza wiosennym zamknięciem instytucji na niespełna 2 miesiące, niemal cały czas udostępniała swoje zbiory w warunkach wolnego dostępu do półek, co daje czytelnikom dużą swobodę w ich wyborze. Także w tym roku, przestrzegając wymogów sanitarnych, działa nieprzerwanie i serdecznie zaprasza mieszkańców do wypożyczania książek, czasopism i audiobooków!

/Biblioteka Miejska w Cieszynie/