Zabytki w Cieszynie - ochrona, prawa i obowiązki właściciela

Cieszyn jako jedno z najstarszych i najcenniejszych miast w naszym regionie obfituje w zabytkowe obiekty, a także może się poszczycić zachowanym historycznym układem urbanistycznym, który niewiele się zmienił na przestrzeni dziejów i jest to jedna z największych wartości kulturowych miasta.|n||n|

Ze względu na zabytkowy charakter, niektóre nieruchomości zostały indywidualnie wpisane do rejestru zabytków lub/i zostały ujęte w gminnej ewidencji zabytków miasta Cieszyna. Dodatkowo część z nich położona jest na układzie urbanistycznym wpisanym do rejestru zabytków. Dla wielu mieszkańców nie są jasne powyższe określenia, dlatego niniejszy artykuł postara się przybliżyć, a jednocześnie objaśni z czym wiąże się przeprowadzenie konkretnych prac przy zabytkach.|n|

W formie wstępu pragniemy zaznaczyć, że obiekty indywidualnie wpisane do rejestru zabytków są najokazalszymi dziełami dawnych budowniczych, artystów i posiadają ponadprzeciętne wartości historyczne, artystyczne lub naukowe. Jednocześnie stare miasta, które dotrwały do naszych czasów w niezmienionym kształcie mogą się poszczycić oryginalnym układem urbanistycznym zawierającym zespoły budowlane, rozplanowanie ulic lub sieci dróg, pojedyncze budynki, a także formy zaprojektowanej zieleni. Ponadto wójt, burmistrz, prezydent prowadzi gminną ewidencję zabytków, która zawiera obiekty: wpisane do rejestru zabytków, znajdujące się w wojewódzkiej ewidencji zabytków (prowadzonej przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków) oraz inne zabytki wskazane przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta. |n|

Każdy właściciel, najemca czy użytkownik zabytku powinien w pierwszej kolejności zapoznać się z Ustawą o Ochronie Zabytków i Opiece nad Zabytkami, która mówi o prawach i obowiązkach w tym zakresie. Następnie warto rozpoznać, w jakiej kategorii ochrony konserwatorskiej jest dana nieruchomość. Jak wyżej wspomniano wyróżniamy obiekty wpisane indywidualnie do rejestru zabytków, położone na historycznym układzie urbanistycznym wpisanym do rejestru zabytków, ujęte w gminnej ewidencji zabytków miasta Cieszyna oraz chronione zapisami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego.

|n||n|I. Obiekt wpisany indywidualnie do rejestru zabytków|n||n|

W celu sprawdzenia czy nasz budynek jest wpisany do rejestru zabytków można skierować w tej sprawie zapytanie do Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Katowicach, Delegatury w Bielsku-Białej lub odwiedzić stronę GMINNA EWIDENCJA ZABYTKÓW - CIESZYN

i zwrócić uwagę na rubrykę „Formy Ochrony” (podana strona nie zawsze uwzględnia aktualizacje dokonywane przez ww. Urząd), jeśli pojawia się np. numer A-111/22 oznacza, że budynek jest indywidualnie wpisany do rejestru zabytków i na wszelkie prace zarówno z zewnątrz, jak i wewnątrz wymagane jest pozwolenie konserwatorskie (zgodnie z art. 36 ust. 1 wyżej cytowanej ustawy).|n||n|

Art.36.1. Pozwolenia wojewódzkiego konserwatora zabytków wymaga:

|n|1. prowadzenie prac konserwatorskich, restauratorskich lub robót budowlanych przy zabytku wpisanym do rejestru, w tym prac polegających na usunięciu drzewa lub krzewu z nieruchomości lub jej części będącej wpisanym do rejestru parkiem, ogrodem lub inną formą zaprojektowanej zieleni;

|n|2. wykonywanie robót budowlanych w otoczeniu zabytku;

|n|3. prowadzenie badań konserwatorskich zabytku wpisanego do rejestru;

|n|4. prowadzenie badań architektonicznych zabytku wpisanego do rejestru;

|n|5. prowadzenie badań archeologicznych;

|n|6. przemieszczanie zabytku nieruchomego wpisanego do rejestru;

|n|7. trwałe przeniesienie zabytku ruchomego wpisanego do rejestru, z naruszeniem ustalonego tradycją wystroju wnętrza, w którym zabytek ten się znajduje;

|n|8. dokonywanie podziału zabytku nieruchomego wpisanego do rejestru;

|n|9. zmiana przeznaczenia zabytku wpisanego do rejestru lub sposobu korzystania z tego zabytku;

|n|10. umieszczanie na zabytku wpisanym do rejestru: urządzeń technicznych, tablic reklamowych lub urządzeń reklamowych w rozumieniu;

|n|11. podejmowanie innych działań, które mogłyby prowadzić do naruszenia substancji lub zmiany wyglądu zabytku wpisanego do rejestru, z wyłączeniem działań polegających na usuwaniu drzew lub krzewów z terenu nieruchomości;

|n|12. poszukiwanie ukrytych lub porzuconych zabytków ruchomych, w tym zabytków archeologicznych, przy użyciu wszelkiego rodzaju urządzeń elektronicznych i technicznych oraz sprzętu do nurkowania;

|n||n|W nawiązaniu do powyższego, pozwolenia konserwatorskiego wymagają np. prace na elewacji i dachu, malowanie pomieszczeń, wymiana stolarki okiennej i drzwiowej (również wewnętrznej), montaż reklamy/szyldu, a także prace ziemne (budowa sieci/przyłącza kanalizacyjnego, teletechnicznego, gazowego itp.).

|n||n|II. Obiekt położony na historycznym układzie urbanistycznym wpisanym do rejestru zabytków

|n||n|W dniu 27.04.2018 r. został wpisany do rejestru zabytków historyczny układ urbanistyczny miasta Cieszyna pod nr A/317/2018 na podstawie decyzji Śląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. W granicach układu wszelkie inwestycje wpływające na zewnętrzną warstwę obiektu i inne elementy, które są widoczne w historycznej przestrzeni miejskiej i które będą na nią oddziaływać np. prace na elewacji, remont i wymiana pokrycia dachowego, wymiana stolarki okiennej i drzwiowej (zewnętrznej), montaż szyldu/reklam, a także prace ziemne (budowa sieci/przyłącza kanalizacyjnego, teletechnicznego, gazowego itp.) wymagają uzyskania pozwolenia konserwatorskiego (zgodnie z art. 36 ust. 1 wyżej cytowanej ustawy).

|n|Warto w tym miejscu odnotować, że uzyskanie pozwolenia konserwatorskiego, na historycznym układzie urbanistycznym, wymagają również budynki współczesne i gospodarcze. Zgoda konserwatora zabytków będzie się odbywała w zakresie zewnętrznego wyglądu tj. bryły, formy elewacji, dachu, stolarki okiennej i drzwiowej itd. Na stronie BIULETYN INFORMACJI PUBLICZNEJ Miasta Cieszyna

(zakładka „zabytki”) możemy sprawdzić zasięg układu urbanistycznego objętego wpisem do rejestru zabytków.

|n||n|III. Obiekt ujęty w gminnej ewidencji zabytków miasta Cieszyna

|n||n|Działania podejmowane przy obiektach ujętych w gminnej ewidencji zabytków należy skierować do organu architektoniczno-budowlanego Starostwa Powiatowego w Cieszynie, który zdecyduje o trybie rozpatrzenia sprawy, zgodnie z ustawą – Prawo Budowlane. W przypadku, gdy budynek znajduje się również na historycznym układzie urbanistycznym, od inwestora będzie wymagane w pierwszej kolejności uzyskanie pozwolenia konserwatorskiego na podejmowane działania z zewnątrz zabytku.

|n|Informacje, czy nasz obiekt ujęty jest w gminnej ewidencji zabytków, możemy uzyskać na stronie internetowej GMINNA EWIDENCJA ZABYTKÓW - CIESZYN, zwrócić się z zapytaniem do Urzędu Miasta lub Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Katowicach, Delegatury w Bielsku-Białej.

|n||n|IV. Obiekty i obszary chronione zapisami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego

|n|Zapisy miejscowego planu szczegółowo określają warunki zabudowy, ochronę poszczególnych obiektów i obszarów zabytkowych, a także jakie działania można przy nich podejmować. Biorąc pod uwagę powyższe, należy zorientować się w Urzędzie Miasta lub Starostwie Powiatowym czy dla naszej okolicy został opracowany miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, a następnie zapoznać się z poszczególnymi zapisami.

|n||n|Zgodnie z art. 27 ww. ustawy Wojewódzki Konserwator Zabytków może na wniosek właściciela lub posiadacza zabytku przedstawić w formie pisemnej zalecenia konserwatorskie, określające sposób korzystania z zabytku, jego zabezpieczenia i wykonania prac konserwatorskich, a także zakres dopuszczalnych zmian, które mogą być wprowadzone w tym zabytku.

|n|Organem administracji publicznej odpowiedzialnym za zabytki miasta Cieszyna jest Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Katowicach, Delegatura w Bielsku-Białej, adres: ul. Powstańców Śląskich 6, 43-300 Bielsko-Biała, telefon: 33 812 37 74. Wnioski na wydanie pozwolenia konserwatorskiego można pobrać ze strony Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Katowicach (zakładka „Formularze”).

|n||n|Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Katowicach, Delegatura w Bielsku-Białej..

|n||n||n||n|