visitpoland.online - Cieszyn
Obraz przedstawiający Cieszyn

Badania archeologiczne

28.04.2023
BADANIA ARCHEOLOGICZNE NA CIESZYŃSKIM RYNKU cz. IX


To już ostatnie dni działalności archeologów z firmy Invictus na Rynku w Cieszynie. Od kilku tygodni eksplorowany jest odcinek, obejmujący jezdnię od ul. Szerokiej do ul. Matejki, przed Pocztą i Domem Narodowym. 

Podobnie jak w przebadanej już części Rynku, wykopaliska zakończą się na poziomie bruku kamiennego, datowanego wstępnie na przełom XV i XVI wieku, który nie będzie demontowany. Na powierzchni kamieni zalegały duże ilości drewna, a także fragmenty naczyń ceramicznych i skórzanych elementów ubioru. Ostatnimi odsłoniętymi konstrukcjami z dawnych czasów funkcjonowania Rynku są relikty drewnianych podcieni pierzei północnej oraz kamienny, okrągły zbiornik na wodę. Oba elementy zlokalizowane są w jezdni łączącej ul. Matejki z ul. Menniczą. 
Podwaliny drewnianych podcieni zachowały się szczątkowo i tylko w jednym miejscu. Zostały zniszczone przez biegnące tędy sieci przesyłowe. Kamienna cysterna miała nieco więcej szczęścia i uszkodzona została tylko w północnej części. Szerokość cysterny wynosi 5 m, zachowana głębokość 1,6 m. Wykonana jest niezwykle starannie z regularnego kamienia wapiennego, dno wyłożone jest kamienną posadzką. Do wnętrza prowadziły szerokie, drewniane schody (przetrwało 5 stopni). 
Oba znaleziska posiadają swoje potwierdzenie w ikonografii i naniesione są na mapy i rysunki Cieszyna wykonane w 2. poł. XVIII w. Na mapie Cerriniego z ok. 1775 roku cysterna oznaczona jest jako budowla o nieregularnym, czterolistnym kształcie. Na kolejnym rysunku perspektywicznym, pochodzącym również z tego okresu, cysternę zaznaczono tak, jak inne studnie znajdujące się w mieście, jako drewnianą budowlę przykrytą kopulastym daszkiem. Na trzecim planie Jacobiego, wykonanym po wielkim pożarze miasta w 1789 roku, cysterna ujęta jest schematycznie, w formie prostokąta. Widoczny jest tu również wodociąg, biegnący od ul. Ratuszowej przez środek Rynku z fontanną, załom wodociągu przy cysternie i dalszy przebieg w kierunku do ul. Menniczej. Nie dysponujemy informacją, kiedy dokładnie cysterna przestała spełniać swoją funkcję i została zasypana, ale musiało nastąpić to w końcu XVIII lub na początku XIX wieku, ponieważ na planach późniejszych nie figuruje. 
Na prezentowanych ilustracjach w pierzei północnej i okolicy dzisiejszego Domu Narodowego zaznaczone są domy mieszczan, wyposażone w podcienia. Sytuację tę najlepiej obrazuje rysunek perspektywiczny, gdzie widać piętrowe domy, a przed nimi wyróżniają się filary i wsparte na nich wysunięte piętra, wykonane z drewna, najprawdopodobniej w technice szachulcowej. To właśnie relikty tej zabudowy odkryto w ostatnim czasie na Rynku. Rysunek dostępny w Muzeum Śląska Cieszyńskiego jest najlepszym i najstarszym źródłem ikonograficznym dla badań nad urbanistyką Cieszyna w 2. poł. XVIII wieku. Wyróżnia się precyzją i dokładnością. Jego autentyczność wielokrotnie została potwierdzona w badaniach archeologicznych. 
Wykopaliska zakończą się w ciągu kilku najbliższych dni. Na efekty badań w postaci publikacji i wystawy w Muzeum Śląska Cieszyńskiego trzeba będzie jeszcze nieco poczekać ze względu na trwającą konserwację i prace gabinetowe pozyskanych przedmiotów zabytkowych. 
Zofia Jagosz-Zarzycka 
Dział Archeologii Muzeum Śląska Cieszyńskiego w Cieszynie

1. Podwaliny drewnianych podcieni w północnej pierzei Rynku



2. Bruk kamienny z XV/XVI w.

3 i 4. Nowożytna, kamienna cysterna na wodę.



5. Wnętrze cysterny. Na dnie widoczna jest starannie ułożona posadzka.


6. Schody prowadzące do wnętrza cysterny.


7. Plan Cieszyna z ok. 1775 roku z naniesionym zbiornikiem wodnym.


30.12.2022

BADANIA ARCHEOLOGICZNE NA CIESZYŃSKIM RYNKU - CZ. VIII

Archeolodzy z firmy Invictus zakończyli wykopaliska na wewnętrznej płycie Rynku oraz na jezdniach przy pierzejach wschodniej, zachodniej i południowej. Na oddanym terenie trwa budowa nowej nawierzchni Rynku wraz z nasadzeniami drzew, których nigdy wcześniej w tym miejscu nie było. Dzięki ogólnodostępnej kamerze w Internecie obserwować można postęp prac, dlatego wszystkich sceptyków, zaniepokojonych terminowością wykonania remontu Rynku w roku 2023, zapraszamy do obserwacji na bieżąco. Archeolodzy powrócą wiosną, aby zbadać ostatni odcinek jezdni przy pierzei północnej, która teraz udostępniona jest dla ruchu samochodowego.

Dotychczasowe badania archeologiczne, poprzedzające rewitalizację płyty Rynku, przyczyniły się do odsłonięcia ponad stu obiektów historycznych, w tym:
•    piwnic, wchodzących w skład starego ratusza znajdującego się na środku Rynku
•    średniowiecznego budynku drewnianego
•    fundamentów budynku strażnika miejskiego z okresu nowożytnego
•    wodociągów dostarczających wodę mieszczanom cieszyńskim
•    ogromnych połaci bruku kamiennego z trzech faz: XIX- i XVIII-wiecznej oraz średniowiecznej

Wydobyto przy tym (jeszcze) nie zliczone ilości fragmentów naczyń ceramicznych i kafli piecowych. Do konserwacji w Toruniu przekazano 188 woreczków zawierających fragmenty skórzane: buty, odzież, resztki poprodukcyjne oraz 70 przedmiotów z drewna, w tym naczynia i przybory kuchenne oraz przedmioty do gier i zabaw. Ogólna liczba monet, znalezionych od początku badań, wyniosła 164 sztuki i są to przede wszystkim monety Piastów cieszyńskich oraz sąsiadujących z Cieszynem księstw, choć natrafiono też na jedną zaskakującą monetę srebrną. Po wstępnej konserwacji okazało się, że z warstwy zalegającej nad brukiem średniowiecznym wydobyto srebrny denar rzymski z wizerunkiem Antoninusa Piusa. Denar wybity został po śmierci Antoninusa Piusa (zm. 161 r.) przez jego następcę, Marka Aureliusza. Jest to jednocześnie najstarszy przedmiot znaleziony na cieszyńskim Rynku i tylko domniemywać możemy z kim czy w jaki sposób dotarł do Cieszyna i w jakich okolicznościach został tu zagubiony… Monety zostały przekazane do konserwacji w Warszawie, na miejscu w Muzeum Śląska Cieszyńskiego przeprowadzana jest konserwacja zabytków z żelaza, którą wykonuje archeolog Gosia Piwko. Wszystkie pozostałe znaleziska złożone są w Muzeum Śląska Cieszyńskiego i stąd wysyłane do konserwacji oraz opracowania naukowego. 

Podsumowując pół roku badań, chciałabym podziękować wszystkim tym, którzy brali w nich udział: pracownikom fizycznym, studentom, uczniom i wolontariuszom! Dzięki Wam i Waszemu zaangażowaniu Cieszyn zyskał wielką ilość i różnorodność znalezisk z najstarszego okresu funkcjonowania Rynku, które prezentować będziemy w Muzeum i publikować przez kolejne kilka lat. Szczególnie wielkie podziękowania kieruję do Przemka Andrychowskiego, który od pierwszego dnia wykopalisk prowadził badania detektorem metali, co zaowocowało odkryciem niemal wszystkich ze 164 sztuk monet srebrnych i miedzianych oraz wielu innych drobnych przedmiotów metalowych, takich jak nabijki i końcówki do pasów, odważniki, naparstki, guziki itp. Ta pomoc jest nieoceniona! Dziękuję również Annie Kołkowskiej i Jackowi Oleksiak, którzy kilkakrotnie pomagali Przemkowi; Krystianowi Firli za dokumentację fotograficzną 3D oraz Janie Gryc i Janowi Pawłowi Borowskiemu za pomoc merytoryczną i wspieranie projektu badań archeologicznych od samego początku.

Życzę Państwu Pomyślnego Nowego Roku, zdrowia i pogody ducha!
Zofia Jagosz-Zarzycka
Dział Archeologii Muzeum Śląska Cieszyńskiego w Cieszynie

**************************************


Najstarszy bruk kamienny pod obecnym ratuszem

Bruki w północnej części Rynku

Bruki w zachodniej części Rynku

Badania przy wschodniej pierzei. Na pierwszym planie duży, nowożytny obiekt kamienno-ceglany


Fragment wodociągu średniowiecznego biegnącego przez cały Rynek na osi N-S


Małgorzata Piwko wykonuje konserwację przedmiotów z żelaza


Kłódki w trakcie konserwacji- klasyczna i największa znaleziona na cieszyńskim Rynku


Doskonale zachowana ostroga po konserwacji


Denar rzymski z wizerunkiem Antoninusa Piusa- stan przed konserwacją

Koniki gliniane- zabawki dziecięce


Kościana kostka do gry i łańcuszek spinający szaty 


Fragmenty obuwia dziecięcego w trakcie konserwacji

07.09.2022

Badania archeologiczna na cieszyńskim Rynku cz. VII

Za nami już ponad dwa miesiące wykopalisk. Prace archeologiczne, prowadzone przez firmę Invictus, zakończone zostały w części południowej Rynku, dlatego teren ten został oddany firmie budowlanej Wtórbet i prowadzone są tam aktualnie roboty przygotowawcze pod budowę nowej nawierzchni. Działania archeologów zostały również zakończone w północno-zachodniej części płyty Rynku. Tam na przeważającej części zalegał średniowieczny bruk kamienny, który został zabezpieczony i zasypany. Teraz prace koncentrują się na arze sąsiadującym z fontanną od strony północnej.

Ci z Państwa, którzy obserwują wykopaliska na ogólnodostępnych kamerach internetowych czy spoza ogrodzenia, zauważyli zapewne, że teren, na którym odsłonięte zostały fundamenty piwnic pozostaje otwarty. W sumie odkryto w tym miejscu relikty trzech pomieszczeń podziemnych, z czego dwa ostatnie są w znacznie gorszym stanie od pierwszej piwniczki, prezentowanej w poprzednim sprawozdaniu. Mury piwnic 2 i 3 zachowały się szczątkowo do wysokości maksymalnej ok. 1 m. Wraz z fundamentami ścian niepodpiwniczonych tworzą jeden, niemal kwadratowy kompleks, którego fragment północno-wschodni został zniszczony przy budowie fontanny. Z zasypu wnętrz piwnic 2 i 3 wydobyto kolejne ciekawe zabytki – przede wszystkim zdobione kafle piecowe, metale z monetami na czele oraz ceramikę naczyniową.

Zapewne każdy zainteresowany sytuacją zastanawia się, jaki będzie dalszy los odkrytych piwnic... Otóż urzędnicy cieszyńskiego magistratu, świadomi historycznego znaczenia tych obiektów, rozważają różne ewentualności, łącznie z możliwością ich udostępnienia. Będą w tej kwestii prowadzone konsultacje z projektantami użytkowych pomieszczeń podziemnych, funkcjonujących na terenie kraju. W oczekiwaniu na ostateczną decyzję mury piwnicy pierwszej będą musiały zostać zabezpieczone szalunkiem lub też będą zasypane ziemią. Opady atmosferyczne, ale i bliskość maszyn budowlanych, zagrażają stabilności fundamentów i mogą spowodować ich osunięcie.

Prezentujemy Państwu najnowsze zdjęcia z badań archeologicznych i wybrane zabytki z Rynku, które po konserwacji i opracowaniu przekazane zostaną do zbiorów Muzeum Śląska Cieszyńskiego. Niebawem będziemy informować o kolejnych odkryciach.

Tekst i foto: Zofia Jagosz-Zarzycka

Dział Archeologii Muzeum Śląska Cieszyńskiego w Cieszynie

fot. 1. Zasięg kompleksu pomieszczeń odsłoniętych w trakcie badań archeologicznych na środku cieszyńskiego Rynku. Fot. Mikołaj Ostrowski PPS Invictus.

fot. 2.  Prace badawcze w północno-zachodniej części płyty Rynku.

fot. 3. Obiekty drewniano-kamienne związane najprawdopodobniej z ciekiem wodnym płynącym przez plac. Na pierwszym planie drewniana rura wodociągowa ułożona w kierunku wylotu ul. Menniczej.

fot. 4. Profil nawarstwień historycznych na osi N-S z widoczną niecką po cieku wodnym.

fot. 5. Kafel piecowy z przedstawieniem husyty na koniu trzymającego kuszę

fot. 6. Kłódka, kleszcze, młotek i siekierka znalezione w obrębie piwnic

fot. 7. Dwie kości do gry wykonane z paliczków bydlęcych wypełnionych ołowiem

29.08.2022 cz. VI

Wykonano:
-Zakończenie badań archeologicznych na południowej połówce Rynku i rozpoczęcie wykonywania nasypów pod koryto drogowe.

Planowane:
- kontynuowanie nasypów na południowej połówce Rynku z wykluczeniem obiektu (mury kamienne )
- badania archeologiczne na części północnej 

18.08.2022
Krystian Firla z Muzeum Śląska Cieszyńskiego prezentuje dwa modele 3D z wykopalisk na cieszyńskim rynku! 

Ściany dawnego ratusza 

Drewniany obiekt / studnia 

09.08.2022

Badania archeologiczna na cieszyńskim Rynku cz. V

Dzisiaj, 9 sierpnia 2022 roku mija 526 rocznica wydania dokumentu, w którym książę Kazimierz II sprzedaje miastu Cieszyn dwa domy wraz z placem, który za nimi leży, gdzie urządzony miał zostać nowy ratusz oraz pomieszczenia dla szewców i piekarzy. Stary ratusz na środku wraz z innymi budynkami na Rynku funkcjonującymi miał zostać zburzony. 

Teraz, kiedy trwają badania archeologiczne na Rynku mamy jedyną i niepowtarzalną okazję przenieść się w czasie i przyjrzeć brukowi, po którym wędrowali mieszczanie cieszyńscy dokładnie w tym okresie, tj. na przełomie XV i XVI wieku. Archeolodzy z krakowskiej firmy PPS Invictus kończą już eksplorować obiekty użytkowe, czyli duży budynek drewniany oraz mniejsze związane z produkcją (prawdopodobnie metali), pozyskano z nich bardzo ciekawy asortyment zabytków, które zostaną przekazane do badań, konserwacji i opracowania. Z obiektu drewnianego udało się wydobyć już 7 brakteatów datowanych wstępnie na XIV wiek, całe naczynia ceramiczne i wielką ilość poroży i rogów. Ocalała również niezmiernie krucha miseczka drewniana klepkowa. Z innych obiektów pozyskano fragmenty miseczek toczonych, ceramikę naczyniową i cegły tzw. palcówki (jedna posiada odcisk psiej łapy). W południowo-wschodniej części Rynku archeolodzy odkryli pod brukiem z XIX wieku fundamenty domu strażnika miejskiego (widocznego na rycinach z XVIII wieku), a poniżej zarys wiaty lub budynku starszego pochodzenia wraz z zaskakującym obiektem w postaci owalnej jamy, w której ułożonych było 5 wysmukłych „kominów”. Wstępnie możemy je interpretować jako tygle topnicze, jednak dla tego znaleziska będziemy jeszcze szukać analogii. Prace w południowej części Rynku zmierzają ku końcowi. Aktualnie prace koncentrują się w obrębie murów kamiennych na środku Rynku i tu głębokość wykopu może być znaczna ze względu na funkcjonującą w tym miejscu piwniczkę. Bruk wraz z jamami po zbadanych obiektach będzie zasypany i niebawem planowane jest otwarcie fragmentu północno-zachodniego Rynku.

Przy okazji znakomitej rocznicy dokumentu Kazimierza II prezentujemy Państwu kolejną porcję znalezisk z czasów funkcjonowania Rynku w średniowieczu i nowożytności!

1. Archeolog w trakcie dokumentacji drewnianego obiektu.

2. Prace dokumentacyjne i badawcze w "produkcyjnej" części Rynku.

3. Kolejna partia odsłoniętego bruku z koleinami.

4 a i b. Halerz, księstwo głogowskie z okresu kiedy wchodziło w skład księstwa cieszyńskiego), 1460-1480.

5. Kafel piecowy z przedstawieniem drugiego króla niosącego kadzidło z tryptyku "pokłon trzech króli".

6. Ceramiczny konik- zabawka dziecięca.

7. Kokila odlewnicza (kulolejka) - kleszcze do wyrobu kulek.

8. Dwa odważniki kubeczkowate.

9. Niemal cały garnek z obiektu drewnianego.

10. Ciężko jest znaleźć igłę w stogu siana... Równie trudniej dwie igły w hałdzie ziemi;-)

Tekst oraz zdjęcia: Zofia Jagosz-Zarzycka – Dział Archeologii Muzeum Śląska Cieszyńskiego w Cieszynie 

03.08.2022

Badania archeologiczne w centrum Cieszyna - materiał Beskidzka TV 

28.07.2022

Badania archeologiczne na cieszyńskim Rynku cz. IV

Rynek zawsze kojarzy się ze spotkaniami towarzyskimi czy handlowymi. Miały one miejsce w dalekiej przeszłości i kontynuowane są do dzisiaj. Odzwierciedleniem tych spotkań są zagubione na Rynku przedmioty, które teraz odnajdują archeolodzy. Wśród tych przedmiotów najczęściej gubione były drobne, obiegowe monety, ponieważ te o wyższych nominałach były znacznie bardziej pilnowane przez swoich właścicieli. Dotychczas monetą o najwyższym nominale, odnalezioną podczas badań wykopaliskowych na Rynku w Cieszynie, jest grosz praski Wacława króla Czech, za którego w średniowieczu można było kupić żywą kurę. Wśród znalezisk królują natomiast monety drobne o średnicy poniżej 10 mm: denary, denarki i halerze, których odnaleziono już kilkadziesiąt. Są to monety księstwa cieszyńskiego, księstwa opawskiego, Królestwa Polskiego, Królestwa Czech, Królestwa Węgier, Miasta Raciborza i inne. Różnorodność monet tu znajdowanych ma ścisły związek z ich wartością w kruszcu, która dzisiaj jużnie istnieje, a w przeszłości umożliwiała ich łatwą wymianę.

Numizmaty i ozdoby, które Państwu prezentujemy, to zabytki po wstępnej identyfikacji, nie poddane jeszcze zabiegom konserwatorskim. Jest to niewielka cześć tego, co już przekazano do zbiorów Muzeum Śląska Cieszyńskiego. Zostały one znalezione przez najwyższej klasy fachowca w swojej dziedzinie, dysponującego wysokiej jakości sprzętem poszukiwawczym.

Badania pod kierownictwem Bożeny Chojnackiej z PPS Invictus odsłaniają coraz większe partie wewnętrznej płyty Rynku, dlatego proszę oczekiwać kolejnych sprawozdań!

Pracownicy i współpracownicy Muzeum Śląska Cieszyńskiego

Fot. Krystian Firla MŚC

Halerz, Księstwo Cieszyńskie, Eufemia z synami, awers, fot. Krystian Firla

Halerz, Księstwo Cieszyńskie, Eufemia z synami, rewers, fot. Krystian Firla

Halerz, Księstwo Cieszyńskie, Kazimierz II, fot. Krystian Firla

Halerz miejski, Racibórz, fot. Krystian Firla

Halerz miejski, Opawa, fot. Krystian Firla

Węgry, Ludwik II Jagiellończyk, fot. Krystian Firla

Denar, Zygmunt I Stary, Kraków, fot. Krystian Firla

Brakteat z lilią, fot. Krystian Firla

Brakteat z orłem, fot. Krystian Firla

Aplikacja, sprzączka, fot. Krystian Firla

Ozdobna aplikacja, fot. Krystian Firla

Paciorek (1 cm), fot. Krystian Firla

Kurek, fot. Krystian Firla

Tłok pieczętny z herbem Kietlicz, fot. Krystian Firla

27.07.2022

Badania Archeologiczne na Cieszyńskim Rynku 

20.07.2022

Badania na cieszyńskim Rynku cz. III

W ostatnim tygodniu udało się odsłonić najstarszy poziom użytkowy, czyli średniowieczny bruk. Bruk ten przedstawia się okazale, w trakcie jego czyszczenia pomiędzy poszczególnymi kamieniami pracownicy znajdują, oprócz fragmentów ceramicznych z potłuczonych naczyń i kafli, mnóstwo skrawków skórzanych z obuwia i ubioru wierzchniego.
Szczególnie satysfakcjonujące odkrycia to podkowy zgubione, a nawet zaklinowane w bruku, a także ostrogi żelazne. Na trakcie komunikacyjnym z ulicy Głębokiej w kierunku Wyższej Bramy (obecnie ul. Szersznika) doskonale widoczne są koleiny, wyżłobione w bruku przez średniowieczne wozy. Trakt ten był szczególnie uczęszczany, przez co koleiny widoczne są na szerszej przestrzeni. Z ziemi wydobywane są monety średniowieczne, okucia, ozdoby, biżuteria (obrączki), kłódki i mnóstwo innych przedmiotów żelaznych. Belki drewniane, o których pisano wcześniej, okazują się być reliktem konstrukcji większej – pomostu lub zadaszenia, ale prace w tym miejscu będą kontynuowane.
Na najciekawsze znaleziska natrafiono w środkowej części Rynku, przy fontannie. Otóż w trakcie oczyszczania bruku średniowiecznego uwidoczniły się fundamenty kamienne o przebiegu na osi W-E i N-S. W pewnych miejscach mury przełożone są brukiem, przez co słabiej zarysowane, natomiast na zachód od fontanny widoczne są w całej okazałości. Na osi W-E ciągną się na długości 14 metrów, przy czym mniej więcej w połowie są przerwane i zamiast kamieni leżą dwie belki drewniane. Mury na osi N-S posiadają ok. 6 metrów długości, przy czym część z nich to destrukt. Szerokość murów jest nieco inna- w części zachodniej posiadają 0,7 metra, w części wschodniej ok. 0,6 metra. Mury od strony zachodniej oraz północnej są przerwane. Prace badawcze przy fundamentach będą prowadzone nadal, jednak możemy już rozpocząć dyskusję na temat ich pochodzenia i funkcji.
Fundamenty są z wapienia, ich rozpiętość sugeruje, że stał na nich jeden budynek znacznych rozmiarów lub kilka mniejszych połączonych ze sobą. Obiekty te mogły być drewniane, aczkolwiek w ich otoczeniu znajdowana jest gotycka cegła palcówka i resztki dachówek. Wielkość obiektu i centralne położenie względem Rynku sugerują, iż mamy do czynienia z budynkiem lub budynkami wysokiej rangi, wielce znaczącymi dla średniowiecznych mieszczan cieszyńskich. Ostrożnie, aczkolwiek z pewnym przekonaniem możemy sądzić, że odkrywamy właśnie relikty średniowiecznego ratusza (być może z pomieszczeniami dla rzemieślników), stojącego dawniej w centralnej części Rynku. Wszakże dokument księcia Kazimierza II z 9. sierpnia 1496 roku mówi o tym, że po sprzedaży dwóch domów radzie miejskiej i urządzeniu w jednym z nich ratusza „… ten ratúz starý na rynku v prostředku i jiné stavení, všecko má zbořeno býti…”, a ponadto nie mamy my, ani potomkowie nasi, ani nikt inny, na tym placu nic stawiać, ma pusty i wolny na zawsze pozostać.
Za słusznością naszych podejrzeń przemawia fakt, iż fundamenty są „przeplecione” brukiem kamiennym, co znaczy, że po wyburzeniu ratusza, dla usprawnienia komunikacji Wyższa Brama – ul. Szeroka uzupełniono bruk w jego miejscu. Wykonany jest on mniej starannie niż jego starszy poprzednik. Pod brukiem, ułożonym po usunięciu budynku, znajduje się bruk średniowieczny z czasów funkcjonowania domniemanego ratusza.
Każdy dzień pracy archeologów pod kierownictwem Bożeny Chojnackiej z PPS
Invictus przynosi nowe odkrycia i znaleziska. Najciekawsze przedmioty żelazne, ceramiczne, drewniane i skórzane zaprezentujemy Państwu w następnym sprawozdaniu z badań!
/Zofia Jagosz-Zarzycka, Jan Paweł Borowski - Muzeum Śląska Cieszyńskiego w Cieszynie/
fot. Muzeum Śląska Cieszyńskiego

17.07.2022

Wywiad z archeolożką Zofią Jagosz-Zarzycką (Dział Archeologii Muzeum Śląska Cieszyńskiego)

13.07.2022r. 

Badania archeologiczne na cieszyńskim Rynku cz. II

Mija trzeci tydzień badań archeologicznych na Rynku w Cieszynie. Po oczyszczeniu i zadokumentowaniu bruków kamiennych z XIX wieku, zdemontowano ich zachodnią część, a kamień rzeczny przewieziono na składowisko MZD, skąd będzie wykorzystywany do remontów innych kamiennych dróg na terenie miasta. Jak już wcześniej pisano pod brukiem z XIX wieku zachowały się kolejne warstwy bruków z otoczaków – z XVIII wieku oraz starsze, średniowieczne. W sąsiedztwie bruku średniowiecznego odsłonięte zostały pozostałości drewnianych desek – pomostów lub podłóg kramów kupieckich. Tego typu zabytki są bardzo cennym znaleziskiem, ponieważ pobiera się z nich próby do badań C14 i dendrochronologii, dzięki czemu można poznać datę ścięcia drzewa i wykorzystania go w danej konstrukcji.

Aktualnie praca archeologów koncentruje się w środkowej części płyty Rynku. Odsłonięte zostały tu relikty dwóch wodociągów drewnianych, biegnących środkiem Rynku w kierunku fontanny. Pierwsze wzmianki o funkcjonowaniu wodociągu w Cieszynie pochodzą z roku 1575, kiedy w księgach miejskich zapisano wydatki na zakup rur oraz opłacenia rurmistrza. Z budową wodociągu wiązał się również zakup przez miasto folwarku Gilczarowskiego, położonego za Wyższą Bramą na terenie Górnego Przedmieścia. Wodociąg zasilany był najpewniej potokami spływającymi ze wzgórza Mały Jaworowy. Woda drewnianymi rurami płynęła m.in. do zbiorników zlokalizowanych na Rynku, zasilając fontannę i cysternę zlokalizowaną w północnej pierzei, oraz na Starym Targu. Ów drewniany rurociąg w latach 1790-1800 rewitalizował ksiądz Leopold Jan Szersznik.

Sieci wodociągowe zostały wkopane w warstwy średniowieczne, które teraz są ręcznie eksplorowane przez pracowników. Warstwa średniowieczna to najstarszy poziom użytkowy Rynku, powstały poprzez nanoszenie ziemi i odpadków organicznych, dzięki czemu jest ogromnie zasobny w zabytki ruchome. Znajdowane są tu przede wszystkim kości zwierzęce, fragmenty naczyń ceramicznych i kafli piecowych, fragmenty skór z ubioru wierzchniego i obuwia oraz metale. Na bieżąco ziemia sprawdzana jest przez specjalistów z wykrywaczami metali, dzięki czemu pozyskano już kilka monet średniowiecznych z XV wieku, nożyczki żelazne, noże, elementy metalowe strojów (sprzączki, guziki), podkowy i najliczniejsze – gwoździe. Na tę chwilę najcenniejszym zabytkiem wydaje się być fragment figurki ceramicznej z przedstawieniem Marii trzymającej Dzieciątko, którą wstępnie możemy datować na okres pełnego lub późnego średniowiecza.

Warstwa średniowieczna w najgłębszym miejscu sięga 1 metra poniżej kostki brukowej i na tę chwilę nie ma pewności jak głęboko zalega i co ciekawego jeszcze zawiera… Każdy dzień przynosi nowe zaskakujące odkrycia, dlatego proszę oczekiwać kolejnych sprawozdań z prac archeologicznych!

/Zofia Jagosz-Zarzycka, Jan Paweł Borowski, Muzeum Śląska Cieszyńskiego w Cieszynie, Fot. PPS Invictus, Z. Jagosz-Zarzycka/

30.06.2022r.

Trwają badania archeologicznym na cieszyńskim Rynku cz. I

Dzisiaj minął czwarty dzień i chociaż to dopiero początek, już natrafiono na ciekawe odkrycia. Archeolodzy z firmy PPS Invictus pod kierownictwem Bożeny Chojnackiej wraz z pracownikami technicznymi pochodzącymi z terenu Śląska Cieszyńskiego działają na południowej części Rynku. Po zdjęciu dotychczasowej kostki granitowej (ułożonej w 1942 roku) odsłonięte zostały dwa duże pasy bruku z kamienia otoczakowego, znajdujące się po zewnętrznych stronach płyty Rynku, oraz jeden fragment w części południowej. Aktualnie są one czyszczone i dokumentowane z drona tak, aby po zakończonych pracach ziemnych stworzyć dokładny ich plan. 

W części środkowej płyty Rynku odkryte zostały dwa fragmenty bruku starszego, zalegającego poniżej. Wstępne datowanie dwóch poziomów bruku zakłada, że te trzy pasy (zewnętrzne oraz południowy) najprawdopodobniej wykonane zostały w XIX wieku, natomiast dwa mniejsze fragmenty bruku starszego pochodzą z wieku XVIII. Potwierdzają to również znaleziska przedmiotów ruchomych - fragmenty fajek i naczyń ceramicznych (fot. 7, monety, guziki, plomba ołowiana oraz odważnik dukatowy (fot. 9). 

W bezpośrednim sąsiedztwie fontanny odsłonięta została warstwa lub obiekt bardzo bogaty w ceramikę średniowieczną (fot. 6) z dużą ilością drewna, który wymaga dalszej eksploracji. W miejscu istnienia dawnej stacji benzynowej przy fontannie widoczny jest ciekawy, kolisty obiekt kamienny, który również będzie badany w dalszej kolejności.

Żar lejący się z nieba nie ułatwia pracy, jednak archeolodzy liczą na to, że badania będą postępowały sprawnie i efektywnie. W dalszym ciągu poszukiwane są osoby do pracy i wolontariatu! Osoby chętne proszone są o kontakt bezpośrednio z archeologami codziennie pracującymi na Rynku. Proszę oczekiwać kolejnych wieści z wykopalisk!

/Zofia Jagosz-Zarzycka, Dział Archeologii Muzeum Śląska Cieszyńskiego w Cieszynie/

Program badań archeologicznych - KLIK

Informacja dotycząca plików cookies Strona korzysta z plików cookies w celu jej prawidłowego działania i realizacji usług zgodnie z Polityką Prywatności. Jeżeli wyrażasz zgodę na wykorzystywanie plików cookies, kliknij w przycisk "Rozumiem i akceptuję".

Rozumiem i akceptuję